سومریان

سومریان در نواحی  عراق کنونی(بین النهرین) و قسمت های شمالغرب خلیج ف.ا.ر.س از جمله در بابل مستقر گشته و تمدنی پدید آورده بودند. عجالتاً به درستی روشن نیست که سومریان دقیقاً چه زمانی به این ناحیه درآمده اند. به نظر پژوهشگران تاریخ باستان سومریان در 4500 سال پیش از میلاد نخستین تمدن درخشان بشری را نواحی مذکور پدید آورده و شهرهای چون اور-اورک، ائرخ، نیپ پور، کیش، لرسا که مراکز مهم تمدن بشری آن روز بوده اند را به وجود آورده اند.

می توان گفت که امروزه همه محققان تاریخ باستان برآنند که سومریان از آسیای میانه یعنی از موطن اصلی تورکان به بین النهررین مهاجرت کرده اند. علی پاشا صالح، حقوق شناس نامی در اثر خود به نام "تاریخ حقوق" در خصوص اصل و تبار سومریان و قوانین آنها چنینی می نویسد:

"نزدیک شش هزار سال پیش در جستجوی زمینهای حاصلخیز قومی به نام شومری از راه قفقاز و شمال غربی ایران به نواحی جنوبی بین النهرین آمدند و در سرزمینی واقع در جنوب مرکزی عراق که سومر نامیده شد و بعد به بابل معروف گردید سکنی گزیدند و به خط میخی روی هزاران لوح گلی قوانین و سرگذشت خود را به زبان سومری نوشتند. الواح مذبور در موزه های بزرگ جهان نگهداری می شود. بیش از نود درصد الواح و استوانه ها و آثار دیگر اسنادیست مربوط به امور اداری و اقتصادی و حقوقی و احکام محاکم و قباله های نکاح و معاملات و وصایا و قبوض ذمه و نامهای خدایان و امکنه و اشخاص"(پاشا صالح، علی، سرگذشت قانون، مباحثی ازتاریخ حقوق، تهران 1348 ص88-89)

نه تنها تاریخ نگاران، بلکه حتی برخی از علمای زبانشناس نیز تاکید می کنند که سومریان از آسیای میانه برخواسته اند به عنوان مثال دکتر رویز خانلری در مورد منشاء سومریان و اینکه آنا نصاحب قدیمی ترین نوشته ها و تمدن بود ه اند چنین می نویسد:

"زبان سومری کهن ترین زبان نوشته شده نوع بشر است. قومی که سومری خوانده می شود از قدیمی ترین زمان در مصب رودخانه های دجله و فرات یعنی فاصله میان بابل قدیم و خلیج ف.ا.ر.س مستقر شده بود. اینان از حیث نژاد به هیچ یک ملتهای همسایه شباهت نداشتند. تمدن و فرهنگ ایشان که کهن تر از همه فرهنگهای آسیای غربی است شاید در همان مسکن ایشان ایجاد شده و پرورش یافته بود. اما از روی بعضی قرائن این گمان هم می رود که نخست از مشرق یا شمال شرقی به آن سرزمین آمده باشند "(ناتل خانلری، پرویز، تاریخ زبان فارسی، تهران 1348 ج 1 ص 179) 

پژوهشگران تاریخ باستان بر اساس پژوهشها و نتایج حفریات علمی نشان می دهند که حدود 4000 سال پیش از میلاد سومریان و سپس ایلامیان از آسیای میانه و غرب اورال حرکت نموده با گذر از شمال دریای خزر و معابر قفقاز و آزربایجان سومریان در اراضی عراق کنونی و ایلامیان در نواحی خوزستان و لرستان و دامنه های زاگرس و تا حدودی در دو سوی این سلسله جبال مسکن گزیده اند. حسن پیرنیا هنگام بحث پیرامون خاستگاه سومریان و ایلامیان پس از اشاره به نظریات گوناگون در این خصوص می نویسد:

"اکنون بیشتر به این عقیده اند که قبل از آنکه مردمان بنی سام(سامیان.م) به اینجاها(بین النهرین.م) آمده باشند سومریها سواحل خلیج ف.ا.ر.س را اشغال کرده بودند(این نظریه کینگ دانشمند سومرشناس است.م ) اما اینکه اکدیها و سومریها از کجا آمد ه اند چون در نزدیکی عشق آباد(کورنگ تپه.م) و استرآباد(کورگان آنو.م) و دره گزاشیاء سفالین، ظرف سنگی، اسلحه مسین و اشیا دیگر بدست آمده که شیوه ساخت آنها ایلامی است و روی گلدانی ازطلا صورتهای سومری منقور است، بعضی گمان می کنند که بین تمدن ایلامی و تدن ماوراء دریای خزر(منظور آسیای میانه است.م) ارتباطی بوده و شاید سومریها از طرف شمال براءس خلیج ف.ا.ر.س و جلگه بابل آمده باشند. بهر حال از حفریات آمریکائیها در "نیپ پور" که یکی از شهرهای سومری است و کشف فهرست سلسله های زیاد از پادشاهان این قوم علاوه بر آنچه بود محقق شده است که بش از سه هزار سال قبل از میلاد سومریها گذشته های مفصل داشتند، و بابل مرکز تمدن آنها بوده است..."(پیرنیا،حسن،ایران باستان،ج1ص113-114)همین جملات را علی پاشا صالح نیز در "تاریخ حقوق" نقل کرده است(ر،ک پاشا صالح،علی،همان،ص90) این نظریه که خاستکاه سومریان آسیای میانه بوده است امروزه مورد تائید اکثر دانشمندان اروپایی است. مثلاً مولفان "تاریخ حقوق" دانشکدهد هامیلتون به صراحت می نویسند که "قدیمی ترین ساکنان بابل یعنی سومریان غیر سامی و شاخه ای از شاخه های قوم مغول بوده اند"(همان،ص96)

بر اساس روایات کتب قدیم بنی اسرائیل بابل قدیمی ترین سکونت گاه بشر بوده است